Maandag 7 Mei 1945. Oos : Brood bakken is een aardige bezigheid maar dat kneden is een vermoeiend werkje hoor!

Maandag 7 Mei

We gaan naar Alexanderplatz om daar eens te zien of we inlichtingen kunnen krijgen op de commandantur. We worden echter steeds aangeklampt door Russische soldaten die ons bij de colonne willen stoppen die naar Friedrichsfelde gaat. We komen niet tot de commandantur en gaan onverrichter zake terug. Het is duidelijk dat ze ons uit Berlijn weg willen hebben, dat staat vast. Waarom, dat is weer een tweede. Ik geef ons niet meer dan 50% kans dat we goed in Holland komen.

Thijs Vinks staat plotseling voor onze neus. De tocht naar Friedrichsfelde is meegevallen, het is daar een vrijgevochten bende. 600 Hollanders bij elkaar, ze krijgen eten en zijn ondergebracht in huizen van Duitsers. De meesten zijn met handkarren en hun geplunderde waren aan komen zetten. Ze stellen ons wel gerust, de Hollanders gaan nog niet weg, er wordt gewacht tot de verbinding over Maagdenburg en zo weer in orde is. Er is een stel naar Küstrin geweest en weer terug gestuurd. Dit geeft een beetje het gevoel dat we misschien toch niet verneukt worden. De stemming stijgt dus weer, de depressie van vanmorgen is weer voorbij.

Geoge Brautigam zit ook in Friedrichsfelde. De oorlog heeft hij in Schöneweide meegemaakt, en dat ging nogal vlot. Nergens hebben ze zo onder vuur gelegen als bij ons!

We maken ons klaar om te vertrekken, want er worden veel lagers direct ontruimd. We moeten dus klaar staan. Jan en Gerrit proberen een wagentje te “organiseren”. Alle Hollanders hebben er een gegapt, soms zo afgepakt van Duitsers op straat! Dan kunnen we eten meenemen voor het geval we in Friedrichsfelde lang moeten wachten.

Brood bakken is een aardige bezigheid maar dat kneden is een vermoeiend werkje hoor! Gerrit heeft ons instructies gegeven, en weet hoe je zoiets moet aanpakken.

Het Duitse volk zit wel diep in de ellende nu, ongeveer zo als het Poolse en Russische onder de Duitse bezetting. Ik zit op het balkon van het lager. In de straat trekken de buitenlanders met grote groepen voorbij, richting Alex.

Alles is versierd met vlaggen van de verschillende nationaliteiten. Er is een paard op de een of anderen manier verongelukt. Meteen wordt het geslacht. Er staat een menigte omheen, en in een uur is er alleen een grote plas broed over.

Fred v. Duren, die een paar uur geleden afscheid nam, staat plotseling weer voor me. Op de terugreis was hij de “trek” van zijn lager tegengekomen! Zijn spulletjes waren opgeladen, zodat hij meteen kon aansluiten. Later komt de trek voorbij: een bonte menigte, zingend en dansend, een waar feest.

De flesjes melk uit de geplunderde limonadefabriek brengen afwisseling in het menu: de pap wordt nu goed. Rijstepap, grutjespap enz. Verder brood bakken tegen de klippen op.

Ik lig in bed, als Tap beneden nog op de piano gaat spelen. Twee Duitse meisjes dringen zich in. Het is tien uur voor ze weggaan, en ze zeggen: we zullen maar naar de Russen gaan om verkracht te worden, want we mogen na 10 uur niet op straat. De oude Moens ontfermde zich toen over de meisjes, die toen in de kamer van Thijs geslapen hebben. Gerrit stelde nog voor de willige meisjes een nachtelijk bezoek te brengen. Maar ik ben nu 2 jaar netjes gebleven in Duitsland, ik moet nu maar volhouden. Al is het idee dat Helga en Springertje door de Russen verkracht zijn wel een beetje gemengd met spijt dat ik de primeur daar niet gehad heb! Een mens is niet van hout!

Jan : 

Maandag 7 Mei 1945.

Met ons vieren zijn we vanmorgen op stap geweest om op de Kommandantur aan de Alexanderplatz inlichtingen in te winnen. Maar we konden het gebouw nergens vinden. En ongevaarlijk was het er ook niet, want we zijn vier maal aangehouden om in een colonne buitenlanders gestopt te worden, die klaar stond om naar Friedrischfelde te gaan met veel moeite konden we aan den Russen ontsnappen, door de bewering, dat we eerst onze koffers nog moesten halen. Maar het was wel een min of meer benauwd oogenblikje. Je voelt je nu eenmaal absoluut hulpeloos tegenover zoo'n Rus, omdat je zijn taal niet verstaat.

Als resultaat van de tocht leek het ons allen nu maar geraden, zoo spoedig mogelijk naar het Westen te vertrekken. Maar onze mening werd vandaag nog eens herzien, en wel door de komst van Thijs Vinks, die zich eergisteren naar Friedrichtsfelde heeft laten brengen. Ze zitten daar in een paar huizen ingekwartierd, waar de Duitschers uit zijn gegooid, en waren voorloopig ca. 600 man aan Hollanders sterk. De kost was goed, maar de ligging liet veel te wenschen over, veel te weinig plaats. Ze kregen 600 – 700 gr Brood per dag en 2x een 3/4 l vette soep met vleesch of spek. De eerste transporten waren naar Küstrin al weg. Russen en Polen, en ook enkele Hollanders, maar die waren al gauw teruggekomen, want daar konden ze in Küstrin niets mee beginnen. Er was hun gezegd, dat ze nog een paar dagen moesten wachten, tot de verbindingen naar het Westen weer in orde waren; vermoedelijk was dit eind deze week zoo. Dus de berichten waren nogal opwekkend. Bovendien hadden ze er water en licht, een dokter en een ontluizingsinrichting. En toen we dat hoorden, was ons besluit meteen genomen: we gaan naar Friedrichsfelde, maar zullen zoo lang mogelijk proberen hier in het lager te blijven, tot we er hier uitgegooid worden.

’s Middags kwam Fred heel onverwacht weer aan. Toen hij thuiskwam hoorde hij, dat het lager ontruimd moest worden. Ze waren er al bezig. En nu gingen ze via de Invalidenstrasse en de Alexanderplatz naar Friedrichsfelde. Een meer dan vereeselijke tocht, ca. 25 km, dus ze waren al doodmoe toen ze hier langs kwamen. Gelukkig konden we ze de gunstige berichten over het “Sammellager” meegeven, waardoor ze zichtbaar opmonterden.

Verder hebben we met veel moeite een handwagentje georganiseerd, voor onze koffers als we weg moeten. Een Russische juffrouw die ons op het station vroeg wat we daar zochten, en die we onze wensch kenbaar maakten, zei doodnuchter: “O, dan pak je er een van een Duitscher af, dat hebben ze bij ons ook gedaan”. Maar daarvoor ben ik nog steeds wat te fatsoenlijk, alhoewel ze tenslotte op dezelfde wijze onze fietsen in Holland gestolen hebben. Maar we hebben dan toch eindelijk een mooie wagen voor 8 man te pakken gekregen.