Dinsdag 24 April 1945. Oos : Een grote zwarte rookpluim kondigt aan dat de AEG fabriek in de Brunnenstrasse in brand staat.

4e dag artillerievuur.

Dinsdag 24 April 1945   4^e dag van de belegering

Lange nacht, van 9 tot 8 geslapen dit is de beste manier om de tijd door te komen. Het wordt al moeilijk de tijd dood te slaan. Het eerste nieuwtje is er af, en we hebben ons goed geïnstalleerd in ons separétje. Deze nacht heb ik beter geslapen dan gisteren, heerlijk op twee matrassen. Geen last van de kou. Jan heeft vanmorgen de zelfde ervaringen met buikloop gehad, als ik indertijd in de wijngaard in Châtel-Guyon, maar hij treft het in zoverre niet dat er nu geen water is. Een klein kraantje loopt nog beneden in de kelder, en daar staat de gemeente met pannetjes en potjes omheen.

Gisterenavond kwam Frau Lisureck met een paar boterhammen met vlees aandragen, voor Jan en mij, zegt ze er speciaal bij. Het is me niet helemaal duidelijk of ze dit tegen Gerrit bedoeld heeft, of dat ze het onbewust is geweest. Ze heeft het overigens niet makkelijk met al de hongerige gezichten, die haar nog verwijten maken op de koop toe. Het is overigens de vraag of ze wel helemaal vrijuit gaat, wat betreft de levensmiddelenkaarten! Ze had zelf moeten gaan, Vrijdagmiddag, en het niet aan Paans moeten overlaten.

Een grote zwarte rookpluim kondigt aan dat de AEG fabriek in de Brunnenstrasse in brand staat. Verder doen de wildste geruchten de ronde: vijftig Russische tanks zijn vanmorgen vroeg door de Invalidenstrasse komen rijden! De oude juffrouw die het vertelde, werd nog boos ook toen Jan het niet geloven wilde.

De luchtactiviteit is vandaag groot, steeds jagers in de lucht, en zo nu en dan bommenwerpers. Geen enkel Duits vliegtuig.

De etenspositie wordt steeds slechter, de Fransen zijn helemaal door hun eten heen, en willen iets gaan “doen”. Ze hebben wel een massa demonstratie op het oog, een gevaarlijke zaak, waar ik niets voor voel.

Mijn stemming is vandaag wel iets beter, alleen vóór de middag wordt er over het eten gepraat, later niet meer. We vinden het eerste Russische pamflet, bij de inspectie van de kelder tegenover ons huis, onder de puinhopen. Dit laatste voor het geval we de kelder bij ons moeten ontruimen. Het feit dat er mensen zonder eten zitten maakt ons bang voor amok!

Hoe groot is de kans dat ik door deze ellende veilig heen kom? Puur geluk zegt Paans. Daar is wel wat van aan. Vijftig procent kans? Ik ben blij dat ik Jan een brief en een portret heb meegegeven.

Bob schat 80 tot 90 % kans thuis te komen.

Paans komt terug van een excursie die het doel had, enkele mensen te overtuigen dat het nodig is ons eten, of minstens, bonnen te geven. De desorganisatie hier is veel groter dan die in 1940 bij ons geweest is. Nergens is een mens te vinden, alle kantoren zijn leeg, je loopt overal maar in en uit. Minstens 6 instanties heeft Paans afgelopen, en het effect is: vage beloften. Een “hoge mieter” vertelt dat het niet lang meer zal duren. Verder zal er waarschijnlijk een centrale keuken komen. Dat is een oplossing.

Vroeg naar bed, na een spelletje schaak met de Vries.

Russisch pamflet uit Jans dagboek:

Dinsdag 24 April 1945.

De gisteren al aangekondigde diarrhee is vannacht acuut losgebroken. Maar op eeb dergelijke wijze dat er geen houden meer aan was. Net een Russische doorbraak. Voor ik de W.C. kon bereiken, was het al mis. Voor hrt eerst sinds ik uit de luiers ben, heb ik in mijn broek gepoept. Ik heb me voor mezelf doodgeschaamd, en dank er nu nog met walging aan terug. Ik ben min of meer leeg gelopen, en toen dat klaar was ontdekte ik tot mijn grooten schrik, dat er geen water meer was. Dus kon ik me niet eens wasschen, en moest me met een papiertje schoonvegen. Een meer dan walgelijke vertooning was het.

Maar na een paar uur lekker slapen, en nadat ik me geschoren had, voelde ik me alweer een beetje mensch. Ik heb nu maar twee pakken over elkaar aangetrokken, en mijn pyama er nog onder, dan heb ik het tenminste niet koud.

…

Vanmiddag heb ik na een uurtje in de rij staan een kilo brood veroverd ik ben benieuwd hoe lang we de volgende week in de rij moeten staan!

…

Aan de Prenzlauer Allee wordt zwaar gevochten. Aan de Friedrichstrasse zijn alle ruines bamand met soldaten. Maar bij ons in de straat zie je betrekkelijk weinig militairen.

Het is maar goed dat het donker is in de kelder, want je gaat er uitzien als een beest. Vooal nu we onze handen niet meer kunnen wasschen daar er tenslotte sinds vanochtend niets meer in de waterleiding is.