26-1-‘45
Beste familie,
Vandaag Uw briefkaart van 5-1
ontvangen. Ik leef hier nog in het land van belofte. Wat de eterij betreft is
het hier nog best. Het broodrantsoen is wel is waar verminderd tot 1200 gr,
boter hebben we sinds herfst niet meer gekregen, maar aardappelen zijn hier nog
ruim voorradig. Dit komt omdat de aardappelenhalers niet over de Waal konden
komen. Met de Kerstdagen hebben we nog jam, kaas en, suiker en aardappelen gekregen. En… sodex om het vuil van de
borden te wassen! Volgende week zullen we waarschijnlijk voor het laatst nog
een ½ p. suiker krijgen en wat olie voor niet zelf-verzorgers. Het oliezaad zou
door ? ? ? gedraaid worden.
Met 10 mensen woon ik in een huis.
Evacués uit Bommel er in. Het vuurduiveltje brand nog fijn. Voor een maand
hebben we nog brandstof. Wie dan leeft die dan zorgt. Een oude olielamp hangt
op de plaats van de electrische lamp. We stoken tot ±10u15. Boter heb ik nog
steeds op mij brood gehad. Het zwarte vlees kost ± ƒ 2,50 p.p. wat eten betreft
dus geen zorgen vergeleken met het land ten N. van de Waal.
Alle dorpen van B.W. behalve
Bommel, (sorry stad!) Gameren, Nieuwaal, Zuilichem, Hulst en Poederoyen zijn
thans geëvacueerd. Bovengenoemde oorden zitten niet alleen vol met mensen uit
de andere B.W. dorpen, maar ook met mensen uit het land van Altena. Daar is de
hele Maaskant eveneens geëvacueerd, benevens Wijk, Aalburg Neerandel langs de
oude Maas. Het gaat soms gek met de evacuatie Op Andel mocht b.v. blijven
zitten, Neer Andel moest weg, hoewel Op Andel Z. ligt van Neer Andel. Thans is
er aangeplakt dat alle evacués in de overgeschoten B.W. dorpen voor 1 Febr.
Moeten evacueren en wel uit de B.W. Met handbagage naar Schalkwijk lopen en dan
per trein naar het heet naar de N. provinciën. Wij verwachten dat eert de evacués
er uit moeten en dan de ingezetenen zelf.
De oorlogstoestand: Ammerzoden is
practisch in puin geschoten evenals Hedel. Op Well vielen gemiddeld 100
granaten per dag. In Bruchem en Kerkwijk nog niet veel granaten, wel een
bomaanval met Jabo’s op een geschutsopstelling. Daarbij ± 10 burgers dood door
ontploffen van munitie in een in brand gebombardeerde boerderij. Burgers
gevallen bij het blussingswerk. In Gameren heeft, toen het hier indertijd vol
zat met valschermjagers, een generaal zijn kwartier gehad. Het kwartier, een
grote villa, moest door bewoners verlaten worden. Op Oude-jaarsdag een Jabo
aanval. Villa in puin generaal net afwezig ± 30 officieren †. Bij porties
begraven in Brakel, Gameren, Bommel. In ieder dorp werd gezegd, dit zijn ze
allemaal. Na de aanval werd om Gameren, heel wat lichte Flak samengetrokken.
Een batterij 4-pijpers op de Waaldijk. Een paar dagen later 4 salvo’s van 4
schoten, op ± 50 m
van de stukken. 3 Burgers gedood, waaronder de vrouw en dochter van onzen
arbeider. Geschutsopstellingen worden vaak plotseling beschoten met artillerie.
Een paar salvo’s en meestal doel. Als hier een geschutsopstelling staat ben je
in de buurt niet veilig. In mijn dorp zijn nog geen granaten gevallen. In Zuilichem
was ik op een middag toen ik voor het eerst granaten over hoorde janken. Ik was
op Waaldijk in de buurt van de kerk. Ze sloegen aan de overkant van de Waal in.
Het doel was het veer. Verschillende veren zijn aangelegd in elk Waaldorp één.
Op ±800 m .
heb ik het beschieten aangezien. Het was knap raak. V1’s komen hier nog steeds
over. Ettelijke zijn er al in de B.W. neergekomen ±300. Soms vliegen ze in
volle vaart tegen de grond. Een andere keer houden ze op met ronken, storten
direct neer of zweven nog een eind verder. Hier uit het dorp zijn er al heel
wat ruiten van kapot gegaan. De dichtstbijzijnde is op ±800 m . gevallen. Werkelijke
uitwerking 1/10 van de propagandistische. We zijn er al ettelijke keren voor
naar de kelder gelopen. Je went er echter weer aan. Aan het knallen. Ze maken een
hels lawaai, hoor je al gauw of ze neiging hebben om neer te storten.
Alle schoorstenen van de
steenfabrieken in de B.W. zijn opgeblazen. Ze blazen ze zo op dat ze als een
zoutzak in elkaar vallen. Ze hebben ze niet laten “kantelen”.
Met het offensief van de D. in de
Ardennen hebben ze kort daarna geprobeerd over de Bergse Maas te komen. Met een
hels trommelvuur zijn ze afgeslagen. Van Genderen, Babylonienbroek, Eethen en
Dussen {in het land van Altena} moet
niet veel meer over zijn. Met dat trommelvuur werd gezegd, “de Tommies zitten
in het hand van Altena” toen ik er ging kijken. Ben in Wijk geweest tot aan het
spergebied. D. zaten rustig te kaarten.
Thans is het land van Altena
vanuit de B.W. niet meer te bereiken. “Gesperrt”. Paarden zijn hier practisch
niet meer. Bijna allen gevorderd. De D. rijden met de gekste voertuigen. Zelfs
de oude wagens uit de B.W. welke eigenlijk in het museum moeten staan worden
gebruikt. Sommige wagens zijn wel 100 jaar. Koetsjes komen nog langs. Zelfs hondekarren,
eens een kinderwagen, of een slee, of een trekkarretje.
’s Nachts horen we hier regelmatig
kanonvuur en gemitrailleer. Vannacht is om ±5 uur een hevig granaatvuur los
gebarsten. Er tussen door volop gemitrailleer. Het ging door tot vanmiddag ± half
vijf. Er zijn thans weer bergen nieuws. Weer zijn de Tommies in het land van
Altena. Ze zouden er op 4 plaatsen over de Bergse Maas gekomen zijn. Zelfs
wordt gezegd dat ze al in Nederhemert zitten. Het zal voor hen die het geloven
wel weer een bittere teleurstelling zijn. Wat de arbeidsinzet betreft, hier
zijn bekendmakingen op 3 Jan. aangeplakt, gedateerd 14 Dec. ’44 dat alle mannen
van lichting 1895-1928 een oproep zullen krijgen. Ze moeten zich ophouden op
hun woon of verblijfplaats. We hebben hier verder nog niets gehoord. Sinds de
moeilijkheden in Sept., de SS hield hier toen huis onder de mannen, hebben de
mannen geen moeilijkheden meer ondervonden. Zelf ben ik daarom ook bang om over
de Waal gezet te worden. Slechter eten en jagerijen en verder van het front. De
bevolking laat zich hier niet gauw wegschieten. Uit zichzelf evacueren ze niet.
Tiel is nog Duitsch. Langs de
Waalkant van Tiel tot en met Waardenburg zijn de dorpjes eveneens geëvacueerd.
Geldermalsen zou beschoten worden.
Nog altijd doe ik iets voor de voedselvoorziening.
Sinds 7 Januari ben ik bestuurder van een gaarkeuken en afgericht om evacués te
voederen die niet kunnen stoken en geen boer zijn. Dit baantje zal binnenkort
wel weer aflopen. 12 ambachten,13 ongelukken. Verder geen nieuws meer te
schrijven. Wens U allen het beste. Groeten aan Oswald. Fijn dat U een brief mee
kon geven. Mijn vurigste verlangen is hier te blijven.
Sterkte en zegen
Barend.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten