Utrecht 13 Oct ‘44
Mijn lieve Oswald.
Daar kregen we gisteren zowaar
een brief van je! We stonden paf. Hij was van 15 Sept. dus een kleine maand
oud. Je maakte het dus toen nog goed. Gelukkig. Wij maken het hier ook best, al
zijn ook wij heel erg in spanning. Wat zal de naaste toekomst brengen? Jammer
dat je zoo ver weg zit, lieve jongen; als je maar bij elkaar bent is het of de
dingen minder erg zijn. Maar nu ben jij bezorgd over ons en wij over jou!
Verleden week moesten alle mannen tussen 17 en 50 zich melden om te graven. Wij
hebben ze niet in huis die in de termen vallen en zij zijn niet verder geweest
dan de vestibule om te zoeken. Zeker vertrouwd op het eerlijke gezicht van Paps
die open deed. Bij Nel zijn zij ook niet geweest. Daar was trouwens ook niemand.
Het ravitailleren gaat moeilijk. Het bemachtigen van aardappels is de grootste
toer. Steeds in de rij, en vaak voor niets omdat het op is als je aan de beurt
komt. Gelukkig dat ik nog het een en ander in huis heb. Verstandig dat je ook
wat bewaard hebt. Vanmorgen een lange brief van Barend. Hij is in de buurt van
Bommel en heeft het best. Hij gaat pas naar huis, schrijft hij, als zijn
vrienden met hem mee kunnen; hij hoopt dat het niet te lang zal duren en dan
komt hij ons ook nog bezoeken. Hoe hij daar komt schrijft hij niet. Hij was
daar aan ’t landkarteren. Van anderen horen wij eigenlijk niets. Wij leven
tegenwoordig zooals ik me voorstel dat de menschen een paar eeuwen geleden in
een vesting leefden. Binnenkort waarschijnlijk zonder electrisiteit. Gas 2 uur
per dag. Water gelukkig normaal. Ik hoop dat deze brief je zal bereiken.
Eigenlijk neem ik mijn petje af voor de posterijen die zonder trein en zonder
auto’s tòch de brieven rond brengen! Maarten is natuurlijk, sinds er geen
treinen meer gaan, ook niet boven water. Petertje is een lekkere schat. Nu
lieverd, een stevige pakkert van je moeder. Houd je maar taai.
Terwijl wij koffie dronken zijn er
een paar bommen gevallen in de buurt van het station, zeggen ze.
De brief van Barend, waar Mams naar verwijst:
Nieuwaal 8 Oct. ‘44
Beste Familie,
Op hert ogenblik zit ik in de
voor u bekende streek van Zaltbommel.
Sinds half Augustus was ik aan het bodemkarteren in de
Bommelerwaard. Na een treinbeschieting in Waardenburg ben ik het weekend 3-5
Sept. nog op de fiets in Holland geweest. 5 Sept. hier terug begon het hier
geruchten te stromen. De manlijke bevolking in Bommel moest met spade aan de
brug verschijnen. Het gevolg was dat de stad leeg liep. Een paar dagen later
moest Bommel hals over kop evacueren. Alleen een karwei voor de vrouwen en
kinderen. Mannen bleven weg. Sinds dien werden er verschillende maatregelen
getroffen. Veldversterkingen werden aangelegd aan de N-zijde van de Waal. Het houtgewas
binnendijks moest gekapt worden. Bootjes moesten allen naar de N-oever. In
Bommel moest gegraven worden. Er kwamen niet genoeg mannen. Gevolg razzia’s.
grote schieterijen door de grienden. Handgranaten werden gegooid in
tabaksveldjes. Resultaat hier 1 dood. Kerkwijk 3. in Bommel wordt er nu hard
gewerkt. De laatste dagen beginnen we wat van het oorlogslawaai te horen.
Eergisteren en gisteren een aanhoudend gebulder in het Z, Z.O. en O
Artillerievuur. In de lucht activiteit van jagers en bommenwerpers. In de Maas
liggen nogal wat schepen. Sommige zijn al 10x aangavallen met bommen en/of
boordwapens.
Een fiets is een twijfelachtig bestaan.
Bij sommige boeren zelfs het spek in de pan en de eieren onder de kip.
Alles wat in huis van gading is
voor de SS wordt maar meegenomen. De laatste week zijn ze gelukkig wat kalmer.
De Waalbruggen, die 6 Sept. al in
de lucht zouden gaan, zijn nog in tact. De spoorbrug in Hedel is afgebrand
voetbrug intact.
Omdat ik dacht dat het niet mee
zou vallen de geallieerde legers naar te fietsen ben ik nog steeds hier
gebleven. Bommel ligt nu eenmaal Zuidelijker dan A’dam.
Ik had ondertussen allang thuis
kunnen zijn, maar dan krijg je de rommel nog eens. Op het ogenblik valt het
niet mee om over de grote rivieren te komen. Even ben ik op weg geweest tot de
Waalkant. Brabant ben ik ook eens in geweest.
Met het eten gaat het hier nog
goed. Dicht bij de bron. Electriciteit is nu niet meer.
Gisteren hoorde ik dat brieven van
en naar Utrecht betrekkelijk gauw overkwamen. Naar huis heb ik ettelijke malen
geschreven. Laatste brief van thuis kreeg ik van 6 Sept. U heeft misschien nog
wel eens contact met Ouderkerk. Zomogelijk zoudt U dan thuis willen berichten
dat ik het uitstekend maak, en voorlopig hier blijf. Ongeveer 20 … verwacht ik
dat Bommel Engels is. In het door E. en Am. bezette gebied zal ik dan op huis
aan gaan. Alle huizen in Bommel zijn wel eens doorzocht. De mensen die af en
toe weer eens wat mogen halen merken vooral op dat linnengoed, kleren, dekens,
schrijfmachines, zeep, kleine kostbaarheden gewilde artikelen zijn om te laten
verdwijnen.
Ik wens U allen het beste en
verwacht U spoedig even op te kunnen zoeken
Barend
Geen opmerkingen:
Een reactie posten