31
Berlijn – 4 Jan ‘434
Lieve Paps, Mams en
Lily
Daar schrijf ik uit gewoonte nog
43, maar het is al weer lang en breed 1944. Ik ben jullie een verslag schuldig
van de viering van oud en nieuw.
De fabriek sloot op Oudejaars
avond om 12 uur, dus als op een Zaterdag. ’s Middags om drie uur ben ik naar de
Dom geweest, dus de traditie getrouw, naar de kerk. Met een variatie op Goeree
zou ik kunnen zeggen: preek goed, maar geen cent in het zakje. Na afloop ben ik
nog wat door de stad gelopen, en ik heb nogmaals vast gesteld dat er enorm veel
kapot is, maar dat er gelukkig ook nog veel staat. Verder heb je merkwaardige
spelingen van het lot. De staats opera b.v. staat midden tussen ruïnes, terwijl
er slechts een hoek van beschadigd is. De universiteit, er recht tegenover is
wat beschadigd, maar staat er nog.
’s Avonds om een uur of negen,
zijn we weer bij elkaar gekomen in Hirschgarten net als met Kerstmis. Met veel
moeite was er een piano veroverd en naar het lager getransporteerd, er waren
kaarsen, er was weer koek enz. enz. alles om iets het gevoel van feestelijkheid
te geven. Henk Huizinga droeg voor, Ad den Besten las gedichten voor, Jaap
Terborg speelde eigen composities op de piano, en verder werd er gezellig
gepraat en bier gedronken. Om kwart voor twaalf hield Cor Wiegers nog een
kleine speech, en toen werd in stilte gewacht op het aflopen van de wekker: het
teken dat het twaalf uur was, en dat het jaar 1943 ten einde was.
Toen de wekker afgelopen was
veranderde de stemming plotseling, iedereen was vrolijk, er kwam plotseling een
feeststemming. Na de felicitaties nam ieder een kaars, de lichten van de grote
zaal (waar de Tsjechen feest vierden) werden uit gedaan, en daar kwam de
afdeling Hollanders van het lager in optocht de zaal in. De Tsjechen moesten wel
gedacht hebben dat dit een nationaal gebruik was! Bij het licht van de kaarsen
werden toen, met pianobegeleiding allerlei nationale liederen gezongen,
besloten met het Wilhelmus. Later zongen de Tsjechen en de Fransen ook nog hun
lied. Toen werd er nog lang nagefeest en de grote zaal, en om een uur of drie
ging de afdeling Köpenick naar huis wandelen.
Nieuwjaarsdag was het beestenweer,
sneeuw en regen, later een complete sneeuwstorm, zodat we maar thuis gebleven
zijn.
Zondagmorgen ben ik naar Jan
Egberts geweest, en ’s middags naar een operette: “Prinsessien Grethe”.
Gelukkig dat er nog een paar schouwburgen bespeelbaar zijn, zodat er tenminste
nog iets te beleven is in Berlijn. De voorstelling begon om drie uur, om half
zeven waren we dus al lang en breed thuis (alarm is er op zijn vroegst om half
acht). Het is alleen erg moeilijk aan kaarten te komen. We doen het dan ook
altijd zo, dat we om de beurt in de rij gaan staan, en dan de kaarten aan
elkaar overdoen. Zo kreeg ik een kaart
aangeboden voor de “Tannhäuser”, waar ik morgen heen ga, gespeeld in de
“Staatsoper”, de plaats waar je de Wagner muziek het beste kunt horen. Ik hoop
nu maar dat dat gebouw er nog een poosje blijft staan, want ik wil nog wel meer
opera’s horen.
Ziezo nu zijn jullie op de hoogte
van mijn doen en laten de laatste dagen, ook Oud en nieuw is gezellig en zonder
veel heimwee verlopen .
Gisteren een pakje van thuis
ontvangen, waarin weer veel lekkers zat, waarvoor hartelijk dank. Ik heb het
idee dat er het een en ander uit gegapt is, er zat n.l. geen papiertje met
inhoudsopgave in, en het pak rammelde geweldig! Er zat in: een koek, drie
appels een stuk kaas, en een lege hoek waar wel iets anders gezeten zal hebben.
Deze proef valt dus niet erg best uit! Schrijven jullie wat er nog meer in zat?
Zoals ik al schreef, ben ik zondag
naar de Waalse kerk geweest, waar een niet-predikant een preek gehouden heeft.
Het is een merkwaardig man die Lindenborn, maar zijn preek was niet onaardig.
Het gebouw is erg klein, het is meer een kapelletje. In Holland ken ik geen
kerkjes van die afmeting. De sporen van een fosforbom zijn nog te zien, maar
dat is een verschijnsel dat je overal ziet, dat valt niet meer op. Het publiek
bestond uit een paar oude tantes (± 10) en dan ± 25 Fransen. Na afloop van de
preek heb ik nog even met deze jongens kennis gemaakt. Er zijn wel veel
losgelaten krijgsgevangenen bij, verder gewoon arbeiders zoals ik. Het zijn erg
aardige jongens, hetgeen niet te verwonderen, de actieve protestanten uit Fr. zijn
wel het puikje van het puikje. Ik moest proberen beter met ze in contact te
komen, b.v. door ze eens op te gaan zoeken. Dit kan weer als de avonden wat
langer worden. 13 Febr. is er weer een preek in het Frans, dan zal ik wat
adressen vragen. Het is wel goed als ik eens met Fransen in aanraking kom die
ook andere interesses hebben dan de vrouwen, want daar lijkt het erg op bij ons
op de fabriek.
Aan kennissen ontbreekt het mij
anders niet hier, wel aan tijd. Gisteren b.v. heb ik de hele dag op bed niets
anders gedaan dan brieven gelezen en geschreven, en wat boeken gelezen. En dan
is de dag al weer om. Als ik maar twee brieven in de maand mag schrijven wordt
het wel veel eenvoudiger voor me! Morgen ga ik dan alle mogelijke karweitjes
opknappen, en ’s avonds naar Fisher.
Ik ben op het ogenblijk bezig aan
een litteratuur studie over het onderwerp waar ik mee bezig ben. Ik moet het nu
nog zover zien te krijgen dat ik naar de Universiteit mag, om daar verder te
zoeken, om dat hier niet alle tijdschriften aanwezig zijn. Ik ben benieuwd of
het lukt.
Over de Staatsopera heb ik nog
niet uitvoerig geschreven geloof ik. Of wel? Ik herinner me vaag dat ik al
schreef dat er paarden op het toneel komen, en dat deze helemaal niet buiten
proportie groot zijn. Het is werkelijk een echt dorp wat er op het toneel
staat! Ik heb de smaak te pakken, ik zal me nu ook maar eens in de rij gaan
staan van ’s morgens 5 tot negen, om goede plaatsen te krijgen.
Het is wel moeilijk juist op
Zondag er zo vroeg uit te moeten, maar het resultaat is dan ook geweldig. Ik
wil nu beslist eens een opera van Wagner zien, een van de geroemde opera’s,
Lohengrin of zo. Het is een wonder dat de opera gespaard is gebleven, links en
rechts is alles kapot.
Met een hoop dingen heb je echt
het gevoel van: laat ik nu opschieten, anders kom ik te laat. En als je met
kaarten in je zak loopt voor een concert of zo, en er is alarm, dan denk je
direct aan je concert. Je wordt meer nationalist dan je ooit had gedacht te
kunnen worden.
In mijn voorlaatste enveloppe
(eigenlijk mag het al geen enveloppe meer heten, want er mankeert een stuk aan)
gaat deze brief weg. Ik sluit er de laatste brief voor Gr.pere bij in. hij
schrijft nu, wat ik al lang vreesde, n.l. dat ze hem van alle kanten bestelen.
Dat is geen wonder, een ouden man is een dankbaar object in deze tijd.
Nu lieverts, ik weet niet veel
meer te vertellen. De volgende brief gaat mee in die van Arike, dat is dan mijn
laatste enveloppe, en dan volgen briefkaarten, ik kan niet doorgaan enveloppen
te lenen, en kopen gaat niet. In mijn vorige brief scheef ik al, en ik herhaal
dit nog maar eens voor het geval dat de brief verloren gaat, dat ik graag nog
een stukje zeep, een stopnaald en wol voor mijn sokken wilde hebben. Tot de
volgende keer, en laten we maar hopen dat er geen beperkingen in het
briefverkeer komt.
Veel liefs
Oswald
P.S. groeten van Jan, die hier net
is. {Jan Egberts}
31
Mijn laatste enveloppen zijn als
sneeuw voor de zon verdwenen. Nu nog even de brieven doorlezen die ik ontvangen
heb, en dan maar weer gauw naar bed, want we zullen er wel weer uit moeten
vannacht, en ik moet morgen in de opera niet zitten te slapen, dat is zonde!
Van Lilie een brief van 17 Dec.
ontvangen. Stuur de brief van Barend maar naar mij toe, als dat kan. Ik wacht
met spanning op de brief van Hajo, doe hem en de andere katteklantjes de
groeten en wens ze een goed 1944.
Ik heb ook nog een brief van Mams gekregen, maar die kan ik niet vinden
op het ogenblik (9 Dec, ontvangen 29 Dec.)Deze brief is nog niet af ...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten