22
Berlijn 4 December 1943
Beste Vader
Het zal je misschien verbaasd
hebben dat ik zo weinig serieus op je laatste brief ben ingegaan. Ik meen me te
herinneren dat ik geschreven heb dat je te veel principieel redeneerde, en dit
heeft je misschien doen twijfelen aan mijn “morele toestand”. Toen ik de brief
schreef realiseerde ik me zelf ook niet zo precies wat ik bedoelde, ik heb dit
pas goed gevoeld na de treurige dagen die we hier doorgemaakt hebben. Nu
realiseer ik me eigenlijk pas goed wat er gaande is in de wereld, dat de wereld
op zijn kop staat, en dat ik dankbaar mag zijn er nog zo goed af gekomen te
zijn, tot nu toe.
Verschillende malen heb ik al
geprobeerd mijn kijk op de toestand van het ogenblik in een brief duidelijk te
maken, maar dit is niet mogelijk om verschillende redenen. Het is overigens
ontzettend moeilijk over dit grote probleem te spreken, laat staan te
schrijven. Nu is de teken kwestie in het geheel gezien, zo onbelangrijk, dat ik
me voor kan stellen dat daar niet zo veel aandacht aan besteed wordt. Maar nu
weer over algemene toestand. Ik zie de gevolgen van deze oorlog zeer somber in,
vooral nu er practisch geen gebied is waar de oorlog zich niet doet gevoelen.
Het feit dat zeer veel mensen alles verliezen, wat ze bezeten hebben, dat er
grote groepen mensen geen been in zien dergelijke wantoestanden te scheppen,
verschijnselen als de politieke moorden op grote schaal enz. enz., al deze
dingen kunnen niet aan de naoorlogse tijd voorbij gaan zonder er een gevoelig
stempel op te drukken.
Verder kan ik je vertellen dat ik
hier en betere kijk gekregen heb op de dingen die in Holland gebeuren. Het
klinkt je misschien wat gek in de oren, maar het is toch werkelijk zo. Om een
voorbeeld te noemen: het stellen van een “borg” voor je verlof krijgt. In
Holland is natuurlijk direct iedereen verontwaardigd, dat zoiets verlangd
wordt. Hier zie je, dat al anderhalf jaar lang telkens de boel in de war loopt,
omdat mensen niet van verlof terug komen, en je verbaast je, dat er nog
verloven gegeven worden. Het is me vooral opgevallen hoe treffend juist je
opvatting was over minderwaardigheidscomplexen, je herinnert je misschien wel
dat we over dit onderwerp een lang gesprek gehad hebben vlak voordat ik
wegging. Telkens merk ik in gesprekken dat dit misschien wel de oorzaak is van
alle ellende.
Als ik schrijf dat ik in ieder
geval teken, dan betekent dit, vader, dat ik deze tijd, die zo ontzettend
belangrijk is, graag in mijn eigen land doorbreng, omdat ik er dan iets van begrijpen
kan. Hier ben ik toeschouwer, di
bovendien nog slecht voorgelicht ook. Natuurlijk wil ik ook graag weer thuis
zijn, dat spreekt vanzelf, maar dat is werkelijk niet het belangrijkste. Ik
wordt hier goed behandeld, en je hebt misschien wel gemerkt dat mijn werk me
interesseert, en dat ik betrekkelijk veel leer. Over het algemeen is de
behandeling van de buitenlanders van boven af zeer met de beste bedoelingen, er wordt alleen door de kleine goden
vaak veel machtsmisbruik gemaakt, waar weinig tegen te doen is, omdat er
belangrijker dingen te doen zijn dan klachten (van mensen die altijd klagen!)
te onderzoeken. Vandaar dat er zoveel verhalen over slechte behandeling de
ronde doen in Holland.
Hoe is het, hebben jullie een
verandering in mijn brieven gemerkt sinds ik in het lager zit? Ik heb zo’n idee
dat ze veel oppervlakkiger geworden zijn. Je deelt je leven heel anders in als
je met velen bij elkaar bent, en je hebt haast geen rustig hoekje. Maar
misschien is het voor de winter ook wel beter zo.
Hoe gaat het met je studie in de
kunststoffen? Ik hoop dat ik je er toe heb kunnen brengen je deze hobby aan te laten
meten, het is m.i. de toekomst voor je fabriek, omdat je de apparatuur er voor
al gedeeltelijk hebt (nu nog?).
Ik kan je aanraden het tijdschrift
“Kautschuk” eens te lezen, daar staat veel in over “Kunststoffe”, wat
lezenswaardig is, b.v. jaargang 1938 “Kurße Chemische Syntematiek de Neuen
Kunststoffe”.
Hoe is het. Heeft Batteveld nog
steeds zo’n prachtige etalege, of is die afgeschaft?
Vannacht hebben we weer bezoek
gehad, gelukkig was het vroeg, dan kost het weinig van je nachtrust.
Langzamerhand wordt je onverschillig onder deze gevaren. Tot nu toe was ik
steeds thuis, en dat is maar goed ook. Thijs Vinks heeft door toeval tot nu toe
steeds iets boven zijn hoofd gehad, brandende of ingestorte huizen! Je
kunt beter zoals wij, in het vrije veld in een schuilloopgraaf zitten, dan
krijg je tenminste geen huis op je hoofd, en je hebt geen gevaar voor brand.
Nu vader, vanavond schrijf ik nog
een gezellige brief voor allemaal, deze is meer voor jou alleen bedoeld.
Tot
schrijvens
Oswald
Geen opmerkingen:
Een reactie posten