Woensdag 4 October 1944. Oos : Karajan heeft zonder partituur gedirigeerd, met gesloten ogen en volkomen geconcentreerd.

4 October

Vandaag iets vroeger op, 5 over half zes, vanwege de verklederij: vandaag nette pak voor Bruchner. Ik zit 2^e rij bovendien heb ik Frl Peschko als dame mee!

Rieß is vandaag niet te vinden. Aangezien ik een kwartiertje vroeger weg wil, moet ik naar Schröder voor een papiertje. Schröder geeft het vlot, zonder te vragen waarom.

Even over half zes bij Börse, en maar wachten op Frl Peschko. Ze komt nog al laat, en ik sta me al op te vreten. Als de belletjes allemaal gaan denk ik al direct dat je te laat komt. En dan kom je er niet meer in, er wordt vandaag alleen de 8e Synphonie v Bruckner gegeven. Eerst kon ik er slecht in komen, ik werd erg afgeleid, maar later ging het beter.

Het begin is magistraal. Borris heeft hier de nadruk op gelegd. Het slot is ook geweldig, en het geheel is dramatisch van een hoge orde, ik bedoel hiermee: dramatisch zonder sentimenteel te zijn, zoals Wagner dat heeft. Bijzonder mooi was het laatste stuk van het tweede deel, een stuk dat herhaald wordt.

Karajan heeft zonder partituur gedirigeerd, met gesloten ogen en volkomen geconcentreerd. Ik heb nog nooit iemand zo geweldig in zijn muziek zien opgaan. Hij ziet er uit als een zwaar zieke, die ligt (of liever staat) te ijlen. Een uitgemergeld gezicht als een mummie, een vale huid.

Na afloop wil hij geen applaus, hetgeen ook veel beter is.

Fr Peschko is volkomen overdonderd door deze prachtige avond, het is lang geleden dat ze naar een concert ging, en nu ineens dit.

Na afloop, als we in de maneschijn op zoek zijn geweest naar een bepaalde kroeg, en ten slotte in ”Victoria” terecht zijn gekomen (UdL), dan is het vooral Fr Peschko, die ons nog eens duidelijk voor den geest haalt, dat wat we nu beleven niets minder is dan of wel een overgang naar een andere cultuur, naar een andere phase van deze cultuur, of naar de ondergang. Er is geen plaats meer voor deze mooie dingen, of het hier is, of in Rusland, of in Amerika. Een nivellering naar beneden.

Waar gaan we heen?

Deze avond, in het algemeen avonden van groot kunstgenot, geven een innerlijke bevrediging, een gevoel van : ik ben iets meer dan een beest.

Jan en ik zijn het er roerend over eens, dat we onze kaarten uitstekend besteed hebben, dankbaarder mensen hebben we nog nooit mee gehad.

Jan :

Woensdag 4 October 1944.

Met Dietloff is het weer tot een volledige verzoening gekomen. Maar dat moest wel, want ik moest vanmiddag vroeger weg, naar de Staatsoper.

…

Ik had op mijn tweede kaart Frl. Rose meegenomen, en Oswald Frl. Peschko. Beiden hebben we nog nooit zooveel succes van het weggeven van een kaart gehad. Vooral voor Frl. Rose vond ik het erg prettig, dat ze zich had kunnen vrijmaken, want ze heeft tenslotte zoo weinig.

Frl. Rose was er heelemaal weg van; ze karakteriseerde de muziek : “Na zoo’n stuk zou ik in staat zijn Jansen te vermoorden”. En Frl. Peschko zei: “als ik nu morgen een bom op mijn hoofd kreeg zou ik rustig dood gaan in de overtuiging, dat ik hier op deze wereld niets meer te missen heb”.

Na afloop hebben we nog even in Victoria gezeten, en daar kwam het gesprek op cultuur. Zulk soort menschen als Frl. Rose en Frl. Peschko doen je toch beseffen, dat deze oorlog niet maar een oorlog zonder meer is, maar een revolutie, een “Umwertung aller Werte”, om met Nitzsche te spreken, waarvan we misschien als we 90 jaar zijn, zullen zeggen: “ja, daarvan is de oorlog 1940 – 45 (?) het begin geweest”. 
{Hoe waar zal deze voorspelling later blijken}

(Er was alleen nog maar zwarte koffie. Frl. Rose zei dan ook: Ëtwas Wunderbares: Bruckners achte, Ruinene, Mund und schwarzer Kaffee!)