Berlijn 3 juli 1943 Zoo’n triplex geval, net als een gewone koffer, met een stevig handvat en een beugel voor een hangslot

Berlijn 3 juli 1943

Lieve Paps, Mams en Lily,

Laat ik beginnen met mijn hart te luchten over mijn ervaringen met het wegbrengen van een pakket kistjes, (die jullie zoo graag terug wilden hebben). Gisteren heb ik drie kistjes, plus het kaaskistje, met veel zorg uit elkaar getimmerd, en toen alle plankjes op elkaar, en weer aan elkaar vast. Het was een aardig pakje, een stuk papier er om, en een touw, en vanmiddag zou ik het even weg gaan brengen. Eerst naar het postkantoor in Köpenich, tien minuten met de tram (die om het kwartier rijdt). Daar naar de afdeling Paket-aufnamen. Vijf minuten in de rij, en dan de opmerking: voor de buitenlanders is er een ander lkoet geoppend, in een ander gebouw. Daarheen. Twee formulieren gekregen, formaat 20 x 15 cm. Daarna naar de Douane. Pakt eerst uit, daarna weer in en vraagt, na enige aanmerkingen op de wijze van invullen van de formulieren, waar de “Zollungserklärungen” zijn (drie stuks). Nooit van gehoord, heb ik niet gekregen. Moest ook niet, ik kon ze alleen in een papierwinkel krijgen. Ik met het pakje weer weg, naar een aangewezen papierwinkel (7 min lopen), alwaar de formulieren helaas uitverkocht waren. Toen heb ik gezegd B…. dan maar, want als ik eerst nog een andere boekenwinkel moet opzoeken, dan is net het postkantoor weer dicht. Dit grapje heeft me, met de tram mee precies twee uur van mijn vrije zaterdag middag gekost. Ik ben dus niet in een beste stemming, want ik heb bovendien honger en het eten is nog niet klaar.

Nu over de kamer. Zooals ik al schreef, ben ik maandag morgen van vreemde gastheren en dames ontdaan. ’s Avonds genoten we al met volle teugen van de stilte, al was het maar een uurtje, want met het eten was het weer laat geworden. Toen werd even “kop of het andere gedeelte” gedaan, om te zien wie er in het bed en wie op de divan slapen moest. Ik trof de divan. Iedere twee weken wisselen we om. Ik kan niet zeggen hoe heerlijk het was zacht te liggen tussen schone lakens. Het was verrukkelijk in één woord. We sliepen als otters, terwijl we anders altijd een paar keer wakker werden.
4 juli
Ik heb mijn brief moeten onder afbreken, want mijn bonen waren klaar, de hospita kwam waarschuwen. Dit klinkt echt goed is het niet? Het pakket van 10^e  juli juni heb ik ontvangen. Het was geheel naar mij harte wensen, vooral de koekjes, waarvan ik nog dagelijks smul, zo iedere dag een beetje. Van bonen en de havermout heb ik gisteren en vandaag gegeten, ook al heerlijk, het blikje is nog niet eens open, dat bewaar ik tot ik slecht in mijn belegging zit. Het roggebrood heb ik helaas weg moeten doen, zelfs de pap er van was niet te eten, de schimmel was tot het hartje doorgedrongen. Met de post moeten jullie dus maar geen roggebrood sturen. De kaas is heerlijk! Haast was ik de honing vergeten! Ik smul er van. Het pakje was open gemaakt, en er is niets uit vermist, het verzenden van de honing is dus voor herhaling vatbaar, wat de post betreft, als de sluiting van de pot goed werkt (er was nu iets uit gelekt). Met de pakjes gaat het dus best de laatste week, maar met de brieven is het bedroevend. De brief van paps waar ik over schreef is de laatste die ik ontvangen heb, 18 juni heb ik de laatste brieven van Mams e.a. gekregen. Niemand hier ontvangt zijn brieven geregeld, Jan zit ook al 10 dagen zonder bericht. Gelukkig gaat de tijd hier voor ons erg snel.

Ik ben de draad een beetje kwijt, ik weet niet wat ik nu het eerst moet vertellen. Eerst nog maar weer wat over mijn onze kamer. Deze is ongeveer 4 x 5 meter, met drie ramen in één kozijn die naar het Noorden kijken, op een groep bomen van een landhuis. In de verte zien we een weg, waarlangs de tram gaat die ons naar de fabriek brengt. De tuin loopt rond het huis, en is goed verzorgd. De meubilering is niet zo erg best, twee gewone stoelen, en de divan waar één van ons op slaapt. Op het bed kunnen we natuurlijk ook zitten. Als ik deze winter ook nog hier moet zitten durf ik misschien wel om het dekstoeltje te vragen, dat thuis op mijn kamer staat. Er staan verder nog wat kastjes en een tafeltje waar we het één en ander bergen kunnen.

Nu nog iets waar jullie steeds over vragen, dat is het salaris. In het begin verdiende ik als arbeider ongeveer 30 Mark per week, heb ik later bemerkt. Dit zal nu ook wel weer het geval zijn, maar ik word nu “angestelter”, en dan heb ik minimaal 180 Mark per maand. Mijn werktijden worden dan 7.30 tot 4.45, als ik tenminste geen overuren hoef te maken. Deze week heb ik al een dag tot zeven uur doorgewerkt, dat was wel wat erg lang. Met mijn geld kom ik nog lang niet uit, en dat terwijl ik als echte “overbodige” uitgaven alleen nog twee concerten en twee bioscoopbezoeken op de rekening heb staan, ik heb verder zuinig geleefd. Ik hoop dat paps geld naar de Dresdener Bank heeft gestuurd, want mijn reserve is al aardig geslonken. Gisteren kocht ik een boek over “chemische technologie van de rubber”, het was ongeveer alles wat er te koop was. Een Karrer over de organische ch. Was niet te krijgen. Dit boek koste maar even 28 Mark. (Dit was ook een overbodige uitgave!) maar nu heb ik tenminste iets te lezen ’s avonds.

Een collega heeft met de post een kist-koffer over gestuurd gekregen. Het is zoo’n triplex geval, net als een gewone koffer, met een stevig handvaten een beugel voor een hangslot Afm. 60x20x40cm, een flinke koffer dus. Zoo’n ding zou ik ook wel kunnen gebruiken want ik krijg hier langzamerhand veel spullen, en één koffer loopt op zijn laatste benen. Verder zou daarbij een draagriem die ik om mijn schouders kan hangen handig zijn. Stuur eens een paar kurken van wijnflessen in een pakket mee, en een tweede pyjama die ik hard nodig heb. Verder gaat het nu best met de kleren. Oude pantoffels zou ik ook graag hier hebben, en een boekentas.

De buurman van de fam. Schlegel is ook imker. De oogst wordt niets dit jaar. Ik wacht met spanning op berichten over mijn bijen.

5 juli.

De hele Hollandse kolonie in Berlijn is razend op de post, omdat er practisch geen brieven meer doorkomen. Ook geen kaarten, maar wel pakjes. Merkwaardig.

Gisteren heb ik met Bob een wandeling gemaakt naar de Mügelberg, een bergje vlak naast de Mügelsee. Je ziet van hier ui prachtig Köpenich en Berlijn zelf liggen, en verder de talloze armen van de Spree met de meertjes. Verder is het hier erg bosrijk, en dat alles twee passen buiten de deur. Het weer was niet erg mooi, maar het regende gelukkig niet. Bij onze thuiskomst met een schoteltje bessen van de hospita, dei erg geschikt is, zoals jullie al wel begrepen hebt.

Donderdag ben ik naar een concert geweest van het “Städtische Orkester” van Berlijn, dat het triple concert van Beethoven en de eerste synphonie van Brahms speelde. Klaas en Kees Booy waren er ook. Het was een zeer geslaagd concert.

Ik weet verder niet goed waar ik nog over zal schrijven moet, want ik heb mijn papiertjes niet bij mij. Mijn witte jas is onderhand een zwarte geworden, het wordt dus tijd dat ik een tweede ontvang, dan kan deze gewassen worden.

Mijn kamergenoot, Bob Bleeker (uit Groningen, geboren in Sjanghai) bevalt me uitstekend als medebewoner, we kunnen best met elkaar opschieten, al is hij wel veel jonger (19). Zij broer ligt met roodvonk in het ziekenhuis in Herzbergen, waar Jan zit. De wereld is klein, zelfs in Berlijn. Op een concert heb ik Schoppenhauer gezien en gesproken, Wim Gijzel schijnt daar ook te zitten. Wat hij precies uitvoert weet ik niet. Dank zij mijn sigaretten gisteren een spiegelei gegeten, op witbrood. Stuur de sigaretten die ik thuis nog had langzamerhand ook op, daar kan ik plezier van hebben.

Ik geloof, dat ik niet veel verstandige dingen meer te vertellen heb. Dit papier schrijft beroerd. Ik heb het papier dat mams stuurde tenslotte (eergisteren) ontdekt bij het kapotmaken van de kistjes, maar ik kan het niet meer gebruiken, het is met boter doorweekt. Mijn  gewicht is 59 Kilo dus normaal, gezondheid pima-prima.

Veel liefs van

Oswald

P.S. Photo’s van Nel hebben een prachtige plaats aan de wand gekregen.

Brieven aan Kögl en Bijvoets zij in de maak.