Paps

Een kleine introductie van de familie van Oos lijkt wel op zijn plaats, om een goede achtergrond te schetsen bij de brieven en dagboeken.

Paps

Oos noemt zijn vader Paps. Deze, Gerrit de Bruin, werd op 4 augustus 1888 geboren, studeerde scheikunde. Dit ging bepaald niet vanzelf. In zijn tweede jaar, maart 1908, overleed zijn vader, die leraar was aan de veeartsenijschool te Utrecht. (deze zou later als veterinaire faculteit in de universiteit opgaan.) Door handelen van Gerrits  moeder was de toelage die zij als weduwe kreeg veel lager dan had gekund, waardoor er eigenlijk geen geld meer was voor de studie van Gerrit. Gelukkig had hij tijdens zijn dienstplicht er voor gekozen bij de vrijwillige militie te gaan. Dit leverde, zolang hij in de zomermaanden dienst deed, een aardige toelage op. Ook gaf hij bijlessen aan scholieren en zo konden zij de eindjes aan elkaar knopen.

Toen zijn studie voltooid was werd hij uitgenodigd om aan de universiteit assistent te worden maar met een universitaire carrière voor zich brak in 1914 de oorlog uit die later de eerst wereldoorlog zou gaan heten. Uiteraard werd Gerrit gemobiliseerd en moest rond Utrecht verschillende artilleriestellingen bouwen en bemannen. Hierbij viel zijn organisatie talent en de manier waarop hij met de “troep” omging op. De luitenant kolonel Gey van Puttius vond dan ook dat hij beter op zijn plaats zou zijn bij de verenigde Buskruitmakers, de fabriek die alle springstoffen voor het leger en de marine maakte maar waar het nu niet bepaald goed georganiseerd was. Hij werd daar eerst bedrijfsleider; met “groeimogelijkheden”. Zodoende was Gerrit in 1940 bij het uitbreken van de oorlog directeur van “de kruitfabriek” zoals die in het gezin genoemd werd.

Door zijn kinderen ondertussen Paps genoemd was het Gerrits grootste doel de fabriek deze oorlog door krijgen: “zonder ook maar één gram kruit voor de moffen te maken”. Om de fabriek niet failliet te laten gaan maakte hij van alles wat voor de burgerbevolking nuttig kon zijn of surrogaat voor iets. Ondanks bezoeken van SS en SD en zelfs een ondervraging van de SD op de Maliebaan in Utrecht wist hij het steeds zo te draaien dat er geen springstoffen gemaakt werden. Dit laatste was des te zuurder omdat hij zelfs ook aan de Maliebaan woonde; voor de Duitsers het “unter den Linden von Holland”. Hierover kon Paps natuurlijk niets in brieven naar Berlijn schrijven vanwege de censuur!

Paps werkte in die tijd hoofdzakelijk op het hoofdkantoor van de fabriek in Amsterdam maar ging wekelijks bij beide fabrieken, Ouderkerk en Muiden, op inspectie.